"ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΦΙΛΟΣ" - ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ
«Δεν ζητώ για το παιδί μου να είναι η «ζωή» του πάρτυ, ή μια κοινωνική πεταλούδα. Θέλω απλώς να είναι ευτυχισμένο και να έχει κάποιους φίλους δικούς του. Είναι ένα υπέροχο παιδί, και ελπίζω ότι κάποια μέρα και οι άλλοι να μπορούν να το δουν αυτό» (ScottBellini,2014)
Σε κάθε ηλικία, η φιλία αποτελεί ένα μοναδικό στήριγμα που μας προάγει ψυχικά. Οι παιδικές φιλίες μας, μας μαθαίνουν πώς να αλληλεπιδρούν με τους άλλους, αναπτύσσοντας κοινωνικές δεξιότητες που θα μας είναι απολύτως απαραίτητες στην μελλοντική μας ζωή ως ενήλικες. Η πλειοψηφία των παιδιών θέλει να έχει φίλους και όταν τα παιδιά δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φίλους, τότε οδηγούνται στην κοινωνική απομόνωση και συνήθως αισθάνονται δυσαρέσκεια για τον ίδιο τους τον εαυτό .
Περίπου στο ηλικιακό στάδιο των 3-6 χρονών, τα παιδιά έχουν μια εγωκεντρική ή απλουστευμένη αντίληψη της φιλίας, όσον αφορά τον καθορισμό ενός φίλου σαν κάποιον, που τους δίνει πράγματα ή κάποιον που παίζουν μαζί (Tony attwood,2014).
Ανάμεσα στις πολλές ικανότητες που η φιλία διδάσκει στα παιδιά συγκαταλέγονται: η εκμάθηση επίλυσης συγκρούσεων, η εκμάθηση τήρησης κανόνων, η απόκτηση εμπάθειας κ.λπ Όλες αυτές οι δεξιότητες που μας προσφέρουν οι παιδικές μας φιλίες μας οδηγούν σε μια πιο πετυχημένη ενήλικη ζωή (Mary Benton, 2012)
Τι γίνεται όμως όσο αφορά τις φιλίες των παιδιών με ειδικές ανάγκες;
Η δημιουργία φιλιών για ορισμένα παιδιά με ειδικές ανάγκες μπορεί να είναι μια πρόκληση, καθώς μπορεί να έχουν έλλειψη εμπιστοσύνης ή να έχουν δυσκολία στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, ωστόσο η σύναψη φιλιών αποτελεί εξαιρετικά σημαντική για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης τους (Emma Sterland,2014 ).
Στην περίπτωση των παιδιών με αυτισμό το κοινωνικό τους παιχνίδι είναι συχνά πιο ανώριμο από των συνομηλίκων τους, έχουν λιγότερα κίνητρα για να αναζητήσουν φίλους και δεν είναι σε θέση να παράγουν το φάσμα των συμπεριφορών εκείνων που χρησιμοποιούμε για την απόκτηση φιλικών σχέσεων (Tony attwood,2014)
Ποιες είναι οι δυσκολίες που εμποδίζουν τα παιδιά με αυτισμό να συνάψουν φιλίες;
Οι Δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό λόγω της έλλειψης δεξιοτήτων φιλίας, είναι οι εξής(Mary Benton , 2012):
- Δυσκολία αλληλεπίδρασης με συμμαθητές
- Αδυναμία ευελιξίας σε ρουτίνες και προσωπικούς κανόνες(π.χ πάντα θα θέλει συγκεκριμένο πιόνι όταν παίζει μονόπολη)Παρεξηγούν κυριολεκτικά ή σιωπηρά μηνύματα
- Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να χρησιμοποιήσουν εκφράσεις του προσώπου και την γλώσσα του σώματος.
- Δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν κοινωνικά και συναισθηματικά κατάλληλες συμπεριφορές
- Αισθάνονται άγχος για το άγνωστο (μπορεί να σηκωθεί και να φύγει καθώς παίζει ένα παιχνίδι)
Τα παιδιά με αυτισμό ίσως ποτέ να μην προσκληθούν σε ένα πάρτυ ή για να πάνε να κοιμηθούν ή να παίξουν στο σπίτι ενός άλλου παιδιού. Είναι αλήθεια πως μερικά παιδιά με αυτισμό μπορεί να μην ενδιαφέρονται για φιλίες και ίσως το βρίσκουν πολύ κουραστικό και καταλήγουν να περιπλανιόνται μόνα τους απορροφημένα στο δικό τους εσωτερικό κόσμο. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνα τα παιδιά που αισθάνονται αποξενωμένα και θέλουν να ανήκουν κάπου, αυτά μπορούμε να τα βοηθήσουμε και πιθανόν το πιο βοηθητικό που μπορούμε να κάνουμε είναι να εξηγήσουμε στα υπόλοιπα παιδιά-συμμαθητές, το παιδί με αυτισμό. Τα παιδιά στην πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να είναι πολύ ανεκτικά και να καταλάβουν τι συμβαίνει (Ann Cartwright, Jill Morgan, 2008)
Πως μπορούμε λοιπόν να καθοδηγήσουμε τους συμμαθητές καθώς και παιδιά του ευρύτερου περιβάλλοντος του παιδιού με αυτισμό, ώστε να επιτύχουμε την σύναψη φιλιών;
1ο Βήμα
Μιλήστε στα παιδιά-συμμαθητές για τις αισθήσεις των αυτιστικών παιδιών. Σύμφωνα με την Ellen Notbohm, συγγραφέας του βιβλίου, "Δέκα πράγματα που κάθε παιδί με αυτισμό επιθυμεί να ξέρατε, «τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να είναι δύσκολο να είναι γύρω από ορισμένα ερεθίσματα. Για παράδειγμα, ορισμένα αυτιστικά παιδιά δυσκολεύονται όταν έρχονται αντιμέτωπα με δυνατούς θορύβους, ορισμένες μυρωδιές ή ακόμα και το φως. Γνωρίζοντας αυτό μπορεί να βοηθήσετε τα υπόλοιπα παιδιά να καταλάβουν γιατί ένα αυτιστικό παιδί φαίνεται ορισμένες φορές τόσο νευρικό ή αναστατωμένο. Ενθαρρύνετε τους συμμαθητές να σας ρωτήσουν απορίες τους σχετικά με το παιδί με αυτισμό. Η κατανόηση είναι το κλειδί που θα οδηγήσει στην δόμηση μιας γερής φιλίας.
2ο Βήμα
Δημιουργήστε κατάλληλες συνθήκες στο περιβάλλον της τάξης ώστε οι συμμαθητές να καλέσουν τα αυτιστικά παιδιά να παίξουν σε ομάδες ή στην παιδική χαρά. Ορισμένα αυτιστικά παιδιά μπορεί ίσως να φαίνονται αδιάφορα για το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά, στην πραγματικότητα δεν είναι, απλώς δεν γνωρίζουν πώς να ενταχθούν .
3ο Βήμα
Συμβουλέψτε τα παιδιά του τμήματος σας σχετικά με το πως να αλληλεπιδρούν με ένα αυτιστικό φίλο-συμμαθητή δίνοντας απλές οδηγίες, περιμένοντας μέχρι να έχουν την προσοχή του συμμαθητή- φίλου με αυτισμό (Tiffany Raiford,2014)
Πως μπορούμε ως εκπαιδευτές και γονείς να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με αυτισμό;
Η παιδική νευροαισθητήρια βαρηκοΐα, δηλαδή η βαρηκοΐα που οφείλεται σε βλάβη του κοχλία και του κοχλιακού νεύρου, συναντάται σε ποσοστό 2-4 παιδιών ανά 1000 γεννήσεις. Το ποσοστό αυτό είναι αρκετά υψηλό αν αναλογιστεί κανείς ότι ασθένειες που περιλαμβάνονται στον υποχρεωτικό νεογνολογικό έλεγχο είναι πιο σπάνιες (πχ. Φαινυλοκετονουρία (PKU) με συχνότητα 1 : 15.000 έως 25.000 νεογνά, Συγγενής υποθυρεοειδισμός (ΣΥ) 1:20.000 έως 1: 50.000, Γαλακτοζαιμία 1 : 15.000 έως 50.000).
