Τα τελευταία χρόνια ο όρος σχολική ετοιμότητα ακούγεται συχνά, όμως αρκετοί από εμάς δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνει. Αφορά στην είσοδο και τη φοίτηση ενός παιδιού στην Α’ Δημοτικού. Η πρώτη δημοτικού απότελεί τη βάση της σχολικής πορείας ενός μαθητή, επομένως πρέπει να είναι καλή και δυνατή, ώστε να στηρίζει τις τάξεις που θα ακολουθήσουν.

Το μοναδικό επίσημο κριτήριο εισαγωγής των παιδιών, στην πρώτη δημοτικού είναι η ηλικία. Το πιο σημαντικό κριτήριο όμως, είναι κατά πόσο το παιδί μπορεί να ανταπεξέλθει με επιτυχία στα μαθήματα και τις σχολικές του υποχρεώσεις, δηλαδή πόσο έτοιμο είναι για το σχολείο . Έτσι λοιπόν, αναφερόμαστε στον όρο Σχολική Ετοιμότητα.

Η διευρεύνηση της Σχολικής Ετοιμότητας πραγματοποιείται από διεπιστημονική ομάδα που απαρτίζεται από: λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ειδικό παιδαγωγό και ψυχολόγο. Ο κάθε ειδικός χρησιμοποιώντας αξιολογητικές δοκιμασίες εξετάζει το δικό του πεδίο δράσης μελετώντας τις δεξιότητες του παιδιού ώστε να καθοριστεί η σχολική του ετοιμότητα.

Ας δούμε λοιπόν μερικά παραδείγματα δεξιοτήτων υπό μορφή απλών ερωτήσεων:

• Το παιδί αρθρώνει σωστά όλους τους ήχους της γλώσσας μας; Αν όχι, ξεχωρίζει ακουστικά το λάθος του; Είναι σε θέση να μάθει να γράφει το γράμμα που αντιστοιχεί σε αυτόν τον ήχο ή το μπερδεύει και στο γραπτό λόγο;

• Το παιδί μπορεί να αφηγηθεί μια απλή μικρή ιστορία; (π.χ.: πως πέρασε την μέρα του)

• Ανταποκρίνεται σε σύνθετες εντολές; ( π.χ.: σχεδίασε ένα μεγάλο μήλο πάνω στο κόκκινο τραπέζι)

• Μπορεί να βρεί λέξεις που αρχίζουν από έναν ήχο; (π.χ.: βρες λέξεις που αρχίζουν απο /α/, όπως λέμε αμάξι)

• Μπορεί να κάνει ακουστικά παιχνίδια με τη δομή της λέξης; (π.χ.: έχω τη λέξη μαχαίρι, βγάζω /μα/, ποια νέα λέξη βγαίνει;)

• Ξεχωρίζει το δεξί με το αριστερό;

• Γνωρίζει τοπολογικές έννοιες όπως: πάνω, κάτω, απέναντι, ανάμεσα;

• Έχει καλή ακουστική και οπτική μνήμη;

• Πιάνει σωστά το μολύβι; Αν όχι , η λαβή που χρησιμοποιεί το βοηθάει στο γράψιμο ή όχι;

• Γνωρίζει ποσοτικές έννοιες όπως: γεμάτο, άδειο, περισσότερο, καθόλου, ολόκληρο κλπ;

• Έχει καλή συγκέντρωση; (π.χ.: όταν του ανατίθεται μια δραστηριότητα την ολοκληρώνει;)

• Είναι υπερκινητικό; (π..χ.: στριφογυρνάει σαν σβούρα στην καρέκλα του;)

• Ακολουθεί όρια και κανόνες;

• Παίζει με παιδιά της ηλικίας του;

• Συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες και σχολικές εργασίες στο νηπιαγωγείο;

• Πως είναι το παιχνίδι του; Με τι παίζει; Πως παίζει;

• Ζωγραφίζει; Σχεδιάζει; Χρωματίζει;

• Χρησιμοποιεί το ψαλίδι;

 

Όλα τα παραπάνω παραδείγματα είναι απλοποιημένα και δεν αποτελούν από μόνα τους αξιολογητικές δοκιμασίες!

Πολλές φορές τα παιδιά μοιάζουν να έχουν ξεχάσει τι χρώμα έχει ένας κήπος ή να μην θέλουν να πάνε μια βόλτα στο πάρκο ή την παιδική χαρά. Οι συζητήσεις τους περιορίζονται μόνο σε τηλεοπτικά προγράμματα και στο τι βλέπουν στην τηλεόραση ή σε έναν υπολογιστή. Αλήθεια πόσο τηλεόραση κάνει να βλέπουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας; Απάντηση: Καθόλου.

Πολλοί γονείς παρατηρούν το φαινόμενο τα μικρά παιδιά να βρίσκουν ενδιαφέρον μόνο στο να παρακολουθούν τηλεόραση. Από την ώρα που θα ξυπνήσουν το πρωί, αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας η μόνη τους επιθυμία είναι να κάθονται μπροστά στην τηλεόραση. Υπάρχουν βέβαια και γονείς που προωθούν αυτήν τη συνήθεια στο παιδί τους, βλέποντας οι ίδιοι πολύ τηλεόραση ή αφήνοντας το παιδί να παρακολουθεί τηλεόραση πολλές ώρες, καθώς είναι η μόνη ώρα που κάθεται ήσυχο.

Αν πιστεύετε πως το να μην αφήνετε το παιδί σας να βλέπει καθόλου τηλεόραση είναι υπερβολικό μπορείτε να το δείτε από μια άλλη οπτική γωνία. Θα αφήνατε το παιδί σας να κάνει κάτι που θα του άλλαζε (προς το χειρότερο) την εγκεφαλική του σύσταση ή θα έβλαπτε το σώμα του; Η τηλεόραση κάνει ακριβώς αυτό: ενεργοποιεί τον εγκέφαλο του παιδιού να αναπτυχθεί διαφορετικά και οι αλλαγές που επιφέρει έχουν να κάνουν με τη διάσπαση προσοχής, την αδυναμία συγκέντρωσης και την αυξημένη επιθετικότητα.

Η τηλεόραση καταστρέφει τη δημιουργικότητα, την ανάπτυξη ευφυΐας και πολλές άλλες πιθανές ικανότητες των παιδιών, τόσο σε πνευματικό όσο και σε οργανικό επίπεδο. Η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης μπορεί να οδηγήσει στην παχυσαρκία, στην έλλειψη παρατηρητικότητας και αντίληψης και φυσικά στην έλλειψη δημιουργικότητας και φαντασίας. Πιο συγκεκριμένα η τηλεόραση μπορεί να γίνει εθισμός που θα κρατήσει μια ζωή και μάλιστα η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης από τόσο μικρή ηλικία μπορεί και αλλάζει ακόμη και τη σύσταση του εγκεφάλου ενός παιδιού.

ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Είναι πολλά τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από την πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης σε οργανικό επίπεδο στο παιδί. Η παιδική ηλικία είναι η ηλικία που το παιδί αναπτύσσει όλα τα όργανα του σώματός του καθώς και τον σκελετό του. Επομένως χρειάζεται την ανάλογη άσκηση, ώστε να αποκτήσει ένα υγιές και δυνατό σώμα. Η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης στερεί από το παιδί τη φυσική άσκηση που χρειάζεται και το κάνει περισσότερο ευάλωτο σε ιούς και αρρώστιες.

Η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης μπορεί ακόμη να καταστρέψει σε κάποιο βαθμό την όραση του παιδιού ή να αρχίσει το παιδί να παραπονιέται για πονοκεφάλους και παρόμοια προβλήματα.

Σημαντική είναι και η συνάφεια μεταξύ τηλεόρασης και παχυσαρκίας. Όταν το παιδί παρακολουθεί πολλές ώρες τηλεόραση ακίνητο ο μεταβολισμός του μαθαίνει να τεμπελιάζει.

Η ικανότητα να γράφουμε είναι μια πιο σύνθετη ικανότητα από όσο νομίζουμε. Το γράψιμο επηρεάζεται από την ανάπτυξη της αισθησιοκινητικής, αντιληπτικής και γνωστικής ικανότητας. Ο πιο σωστός και κοινά αποδεκτός τρόπο να πιάνουμε το μολύβι είναι με τα τρία δάχτυλα (αντίχειρας – δείκτης – μέσος) τα δάχτυλα δηλαδή που κάνουμε το σταυρό μας. Παρόλα αυτά υπάρχουν και άλλοι τρόποι πιασίματος του μολυβιού που είναι το ίδιο αποτελεσματικοί σύμφωνα με τους επιστήμονες. Είναι πολύ σημαντικό να πιάνουμε σωστά το μολύβι με όσο το δυνατόν λιγότερη πίεση στους μύες.

Είναι σημαντικό το παιδί από τη στιγμή που αρχίζει να πιάνει στα χέρια του μολύβι (ξυλομπογιά, μαρκαδόρο ή οποιοδήποτε αντικείμενο γραφής) να περάσει από όλα τα στάδια πιασίματος και να μην περιμένουμε να κρατήσει σωστά το μολύβι. Και είναι σημαντικό, γιατί βοηθάει στην εξάσκηση της λεπτής κινητικότητας και της γενικότερης ικανότητας του χεριού να πιάνει. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να πιέζουμε τα μικρά παιδιά να πιάνουν σωστά το μολύβι και να τα ζορίζουμε να το κρατήσουν όπως θέλουμε εμείς, αλλά να τους δίνουμε το χρόνο που χρειάζονται να προσαρμόζονται στο σωστό τρόπο κρατήματος του μολυβιού. Αν το παιδί μάθει να κρατάει λάθος το μολύβι (επειδή το πιέσαμε να το κάνει νωρίτερα) το πιθανότερο είναι πως μετά δε θα μπορέσει να διορθώσει το λάθος κράτημα του μολυβιού.

Για να μπορέσει ένα παιδί να πιάσει σωστά το μολύβι θα πρέπει να αναπτυχθούν οι μύες του στους ώμους και στα χέρια. Για να επιτευχθεί αυτό προτρέπουμε τα μικρά παιδιά να παίρνουν μέρος σε μια σειρά από δραστηριότητες αδρής κινητικότητας, όπως μπουσούλισμα, σκαρφάλωμα, σπρώξιμο, ώστε οι μύες στους ώμους και τα χέρια να δυναμώσουν , να γίνουν πιο σταθεροί και κατ’ επέκταση το πιάσιμο του μολυβιού να γίνει με πιο σωστό και  ώριμο τρόπο.

Αν πιέσουμε το παιδί να κρατήσει το μολύβι "σωστά" πριν να είναι οργανικά έτοιμο, τότε το πιθανότερο είναι να το δούμε να πιάνει το μολύβι με περίεργους τρόπους, να μην μπορεί να κατευθύνει το μολύβι ή το μαρκαδόρο και έτσι να μην μένει ευχαριστημένο με το αποτέλεσμα που φέρνει. Απόρροια αυτής της δυσάρεστης κατάστασης είναι σταδιακά το παιδί να αποφεύγει να ασχολείται με ανάλογες δραστηριότητες και σε πολλές περιπτώσεις να φτάνει σε σημείο να τις αποστρέφεται.

ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΣΤΑΔΙΑ:

1-2 ετων:

Το παιδί πιάνει το αντικείμενο γραφής με τη γροθιά του. Μοιάζει σαν να πιάνει ξίφος και μουτζουρώνει στη σελίδα χρησιμοποιώντας όλο το χέρι (από τον ώμο έως τα δάχτυλα).

2-3 ετών:

Το παιδί χρησιμοποιεί όλα του τα δάχτυλα για να πιάσει το εργαλείο γραφής αλλά ο καρπός είναι έτσι γυρισμένος, ώστε η παλάμη να κοιτάει προς τα κάτω. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία έχουν αρχίσει να σταθεροποιούν τους ώμους τους, όποτε τώρα η κίνηση έρχεται από τον αγκώνα και κάτω. Σε αυτήν την ηλικία τα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν μια ευθεία γραμμή ή μια καμπύλη.